Hiphop voor beginners

Ga even met mee voor de onvermijdelijke duik in de hiphopgeschiedenis.

Rappen is ontstaan rond 1980 binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap en sindsdien is het fenomeen wereldwijd verspreid. Als we de wortels van rap onderzoeken, komen we snel bij de Afro-Amerikaanse slavernij in het begin van de 20e eeuw. Om het mensonwaardige slavenleven draaglijker te maken zongen deze slaven klaagzangen tijdens het werken, niet wetende dat hier de kiem werd gelegd van de zogenaamde black music. Rond 1920 verschenen hieruit eerste jazz- en blues opnames, en vanaf 1960 werd hierbij funk en soul toegevoegd als grote inspiratie voor de ontwikkeling van rapmuziek. Rapbeats hoofdzakelijk zijn opgebouwd uit samples (opgenomen muziekstukjes die men herhaald) uit jazz, blues, soul en funk.

Hiphop is ontstaan in de Bronx, een verloederde buitenwijk in New York. Deze wijk werd rond 1955 in 2 delen gesneden door de komst van een nieuwe snelweg. Het Noorden, dat grotendeels werd bewoond door de blanke middenklasse en het Zuiden, waar voornamelijk kansarme Afro-Amerikanen werden gehuisvest in appartementsblokken (the projects). De arme wijken in het Zuiden hadden zo goed als geen sociale voorzieningen en de neerwaartse spiraal van de armoede bracht deze regio snel in het verval. Tegen het einde van de jaren ’60 was de Bronx het territorium geworden van talrijke bendes. Er werden drugs gedeald, wapens verhandeld en overvallen gepleegd. Hoewel de buurt gekarakteriseerd werd door politieke, sociale en culturele uitsluiting, ging de jongere generatie van de South Bronx op zoek naar alternatieve identificatiemogelijkheden en creatieve uitlaatkleppen voor hun ongenoegen. Zonder geld om dure instrumenten te kopen, konden jongeren toch de muziek maken die ze wilden. Een simpele beat en de stem waren voldoende om op een swingende manier een boodschap te verkondigen. 

Beat-juggling werd midden jaren ‘70 geïntroduceerd door DJ’s als Kool Herc, Afrika Bambaataa, Grandmaster Flash en Grand Wizard Theodore. De beats werden gemaakt door 2 dezelfde platen te laten spelen en telkens hetzelfde instrumentaal stukje van een bestaand (disco of soul) nummer te laten horen.  Er werden zelfs platendraaiers op de straatverlichting aangesloten waardoor feestjes op straat of in parken plaatsvonden, de zogenaamde ‘block parties’. Na een tijdje werden live rappers aan de DJ’s sets toegevoegd om de toeschouwers instructies te geven en op te zwepen (MC oftewel Master of Ceremonie). Geleidelijk aan werden de woorden en slogans van de MC’s complexer en meer uitgewerkt. Het nummer ‘Rappers Delight’ uit 1979 van de Suger Hill Gang wordt beschouwd als dé geboorte van het genre. De release werd een groot commercieel succes en via muziek werd de structurele uitsluiting van de Afro-Amerikaanse bevolking in Amerika internationaal  op de kaart gezet.

Evolutie

Ook al ontstond rap uit de gewelddadige context van rivaliserende bendes in de South-Bronx, zien we dat organisaties als Zulu Nation vooral de focus legden op de positieve impact van dit genre voor jongeren in probleemwijken. Naast eenheid (unity of black people) handelden veel rapteksten over het heersende racisme en de economische wantoestanden in de achterstandswijken. Toch bleef het bendeleven doorklinken in de meeste rapmuziek, iets wat later uitmondde in gangsta’ rap. Het meest bekende voorbeeld hiervan is de rapcrew NWA-Niggas With an Attitude. Elke wijk had zijn eigen dialect (slang) en deze was alles behalve radiovriendelijk. Veel videoclips werden om deze reden gecensureerd wegens expliciete inhoud en teksten werden opgekuist door vuile woorden te knippen.

Hiphopmuziek groeide in verscheidene richtingen. Run DMC en de Beastie Boys combineerden rockgitaren met hun typische old-school raps en scoorden hier grote hits mee. De la soul kwam eind jaren 80 op de scène met hun vreedzame en doordachte teksten. Public Enemy werd razend populair met hun harde maatschappijkritische teksten. Maar ook de gangsta-hiphop beleefde zijn hoogtepunt met Tupac en Notorious Big en de hele East en West Coast hysterie, waarbij beide rappers werden vermoord. De jaren ’90 (de fameuze nineties) worden gezien als de hoogdagen van de hiphopcultuur met grote doorbraak van hiphopiconen: Snoop dogg, Dr. Dre, Eminem etc. Dat commercialisering van rapmuziek ook geld in het laatje bracht, bewezen de videoclips van 50 cent waarin schaars geklede vrouwen met mini-bikini’s bruinbakken flaneren op luxejachten langs Miami Bay. De kloof tussen de essentie van rapmuziek als een non-conformistische vorm meningsuiting én de populaire 50 cent-rapsongs in de mainstream was gigantisch. Verzet hiertegen groepeerde zich onder het synoniem underground hiphop, waar rauwheid en harde werkelijkheid domineerden.

Bijna 2 decennia is rap nog steeds bezig aan een opmars in wereldwijde hitparades. Met boegbeelden als Jay-Z, Drake, Kanye West valt rap niet meer weg te denken uit de ether. Niet alleen op gebied van tekstinhoud zien we een verschuiving van pure opschepperij naar meer integriteit, maar ook op muzikale vlak merken we dat het genre zichzelf meer en meer verrijkt met invloeden uit elektronische muziek. Het voorbeeld bij uitstek hiervan is Kendrick Lamar, die in 2012 met zijn album Good Kid in M.A.A.d City hiphop voorgoed veranderde.

Begin jaren ’90 ontpoppen de eerste rappers zich met als bekendste namen ABN, ’t Hof van Commerce,… al bereikten deze artiesten niet het grote publiek. Hiphop als cultuur bleef vooral een zeer lokale aangelegenheid met een zekere rivaliteit tussen verschillende regio’s. Hier speelt de geografische rol van dialecten een doorslaggevende rol. De geringe aandacht van de Vlaamse media om het fenomeen te helpen groeien heeft het genre ook ‘klein gehouden’. Als er rap op de radio weerklonk was deze afkomstig van onze noorderburen. “Op eigen krachten dan maar”: dachten labels als het Antwerpse Eigen Makelij, dat sinds 2008 rappers verenigd om de slagkracht te vergroten. Toen een legendarisch interview met Hollandse rapper Kraantje Pappie met De Standaard (2012) stelt dat Vlaamse Rap niet goed genoeg was, stond de hiphopscene op zijn achterste poten. De reactie liet niet op zich wachten toen zowel rap-duo Safi&Spreej; als Tourist Lemc met een album verscheen dat Vlaanderen wakker schudde. Sindsdien horen we meer Vlaamse rap in onze ether, al bewijst de Antwerpse Coely en Sint-Niklazenaar Woodie Smalls dat engels als rap-taal de meeste wegen opent. De weg voor hiphop in Vlaanderen ligt nog vol obstakels maar als het aan 1 ding niet ontbreekt bij rappers, is het wel doorzettingsvermogen. Word!